TARİH....................... İSTANBUL’UN FETHİNDEN SONRA

∑ Dün­ya­nın en bü­yük, en es­ki ki­li­se­si Aya­sof­ya, câ­mi hâ­li­ne ge­ti­ril­di ve Fa­tih Sul­tan Meh­med Hân, kı­yâ­me­te ka­dar câ­mi ola­rak kal­ma­sı­nı va­si­yet et­miş ve va­kıf yap­mış­tır.
∑ Güç­lü si­ya­se­ti ile Or­to­doks Pat­ri­ği­ne do­kun­ma­mış­tır. Or­to­doks­la­ra ta­nı­nan bu im­kân­lar, on­la­rın Ka­to­lik­ler­le bir­leş­me­le­ri­ni ön­le­miş­tir.
∑ Di­ğer Av­ru­pa mil­let­le­ri­nin hu­su­met­le­ri­ni kır­mak ba­kı­mın­dan bir dip­lo­ma­si ör­ne­ği teş­kil et­miş­tir.
∑ Pa­paz­lar bi­le, İs­tan­bul’da lâ­tin şap­ka­sı ye­ri­ne, Türk sa­rı­ğı gör­me­yi ter­cih et­tik­le­ri­ni söy­le­miş­ler­dir.
∑ Bi­zans’ın çö­kü­şü, Or­ta­ça­ğı ka­pa­tı­yor ve Ye­ni­ça­ğı açı­yor­du. Bu il­min, tek­ni­ğin, sa­na­tın ve imâ­nın ese­riy­di.
∑ Fe­tih­den son­ra Tu­na’nın gü­ne­yi ile, Fı­rat-To­ros hat­tı­nın ba­tı­sın­da­ki sa­hâ Os­man­lı­la­ra ka­tıl­dı.
∑ Ve­ne­di­ğin de­niz üs­tün­lü­ğü bit­ti.
∑ Boğ­dan, Sır­bis­tan, Mo­ra, Amas­ra, Çan­dar­lı Bey­li­ği, Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu, Ak­ko­yun­lu Bey­li­ği, Kı­rım Hân­lı­ğı, Os­man­lı­la­ra ka­tıl­dı.
∑ Türk­le­rin gü­cü ve il­mi Av­ru­pa­lı­lar­dan üs­tün ol­du­ğu is­pat­lan­dı.
∑ Fa­tih Ka­nun­nâ­me­si ha­zır­lan­mış­tır.

∑ Ana­do­lu’da ve İs­tan­bul’da bir­çok has­ta­ha­ne­ler açıl­mış­tır.
∑ İs­tan­bul bir ilim ve sa­nat mer­ke­zi ol­muş; dünya­nın her ta­ra­fın­dan ilim adam­la­rı İs­tan­bul’a gel­miş­tir.
∑ Sahn-i Se­mân Med­re­se­le­ri yap­ıl­mış il­im bü­yük teş­vik gör­müş­tür.
∑ Bâ­zı­la­rı Fa­tih’e ho­ca­lık ya­pan bü­yük âlim­ler bu dö­nem­de ye­tiş­miş­tir: Mol­la Hüs­rev, Mol­la Gü­râ­nî, Hı­zır Çe­le­bi, Ali Kuş­çu, Ho­ca­zâ­de... gi­bi.
∑ Fe­tih­ten kor­kup Aya­sof­ya’ya do­lu­şan hı­ris­ti­yan ahâ­li­ye: "Kork­ma­yı­nız. Ben, Sul­tan Meh­med; he­pi­ni­ze söy­lü­yo­rum ki, şu an­dan iti­ba­ren ar­tık ne ha­ya­tı­nız, ne hür­ri­ye­ti­niz hu­su­sun­da ga­zab-ı şa­hâ­nem­den kork­ma­yı­nız.” di­ye­rek, ada­let ve hür­ri­ye­te ver­di­ği kıy­met­le de Ye­ni­ça­ğı, aç­mış­tır.