Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretleri, Allahü teâlânın aşkı ile dolmuş evliyânın büyüklerindendir. 1207’de Belh şehrinde doğup, 17 Aralık 1273’te Konya’da vefât etti. Babası Behâeddîn-i Veled de, büyük âlim ve velî idi. Daha çocuk iken babasının kalbindeki feyzlere kavuştu. Babası ile Hicaz’a, sonra Şam’a, oradan da Konya’ya geldi. Önce babasının halîfesi seyyid Burhaneddin Tirmüzî’den 9 sene feyz aldı. Sonra, Şemseddîn-i Tebrizî onu yetiştirdi. Celâleddîn-i Rûmî, ney ve dümbelek çalmadı, dönmedi, raks etmedi. Bunları, sonra gelen cahiller uydurdu. Divanında 30 bin, Mesnevîsinde 47 bin beyit vardır. Mesnevîsini nazım şeklinde yazarak, düşmanların değiştirmesine imkân bırakmamıştır. Pek çok menkıbesi vardır.

Mevlânâ’dan

Yüzde ısrar etme, “Doksan da olur.”
İnsan dediğinde, “Noksan da olur.”
Sakın büyüklenme, “Elde neler var.”
Bir ben varım deme, “Yoksan da olur.”

Eğer birgün dünyaya ait çok büyük bir derdin olursa,
Rabbine dönüp; “Benim büyük bir derdim var.” deme.
Derdine dönüp; “Benim çok büyük bir Rabbim var” de!..

1908'de Doğu Türkistan'ın Kaşgar vilâyetine bağlı, Yenihisar kazasında doğdu. Memleketinde tahsilini tamamladıktan sonra 1947’de Doğu Türkistan Hükûmeti Genel Sekreteri oldu. Bir seneden fazla bu vazifede kaldı. Bu süre zarfında; milliyetçi, antiemperyalist ve antikomünist politika uygulamalarının rehberi oldu.

1949’da Komünist Çin’in, Doğu Türkistan'ı işgalinden sonra Hindistan'a iltica etti. Bilâhare Türkiye'ye gelip yerleşti  ve İstanbul'da, “Doğu Türkistan Göçmenler Derneği”ni kurdu. Doğu Türkistan'ın Sesi Dergisi'ni çıkardı. Ömrü, mücadelelerle geçti. 17 Aralık 1995’te İstanbul’da vefât etti.