TARİH - ALMIŞ HÂN

Almış Hân, İslamiyeti kabul eden ilk Türk İdil-Bulgar Hükümdârıdır. X. asrın ilk yarısı içinde İdil Bulgar Devleti hükümdârı olarak görülen Almış Hân’ın ismi, kaynaklarda Almış bin Şilki Yıltıvar olarak geçmektedir.
Almış Hân’ın hükümdarlığı sırasında X. asrın başından itibaren Harezm ülkesine ticâret için giden Bulgar Türkleri, İslâm tüccarları ile temas kurmaya başladılar. Müslümanların yaşayışlarını gören Bulgar tüccarları bu yüce dini benimsediler. Yeni bir dînin yayıldığını gören Almış Hân, önce İslamiyeti incelemeye başladı. Bu sırada görmüş olduğu bir rüyânın da tesiri ile derhal müslüman oldu. Almış Hân’ın müslüman olması ile İslâmiyet, kısa zamanda İdil Bulgar Devleti’nin resmi dîni haline geldi. Almış Hân da Emir Cafer bin Abdullah ünvânını aldı.

İslâmiyetin daha iyi öğrenilmesini câmi ve mescid gibi dîni müesseselerin kurulmasını ve buralarda hizmet görerek âlimlerin yetişmesini arzu ettiğinden, 920 yılında, Abbâsi Halîfesi’nden din âlimleri ve mîmârlar istedi. Abbâsî Halîfesi Muktedir Billah, Susen er-Rassi başkanlığında din adamları ve mimarlardan meydana gelen bir elçilik heyetini derhal gönderdi.

Elçilik heyetini büyük bir hürmetle karşılayan Almış Hân, halifenin mektûbunu ayakta dinledi. Ülkesinde dîni müesseselerin yapılmasına bizzat nezâret eden Almış Hân’ın hükümdarlığını ne kadar sürdürdüğü ve hangi tarihte vefât ettiği bilinmemektedir. Almış Hân’ın ölümünden sonra yerine oğlu Mikâil geçmiştir. Almış Hân’ın hükümdarlığı sırasında İslâmiyet, Tuna boylarındaki kabîleler arasında hızla yayılmıştır.